Антарктыка Змест Прырода | Прававы статус | Літаратура | Навігацыяп
Антарктыка
Арктыцыстар.-грэч.грэч.В. МядзведзіцаЗямлімацярыкАнтарктыдушэльфавымледавікомПаўднёвага акіянашэльфаваяАфрыканска-АнтарктычнайАўстрала-АнтарктычнайБелінсгаўзенаПаўднёва-АнтыльскайПаўднёва-Сандвічаў жолабПаўднёва-АнтыльскіАфрыканска-АнтарктычныАнтарктычнага паўвостраваСалёнасцьантарктычнае цыркумпалярнае цячэннеайсбергітундраваяімхілішайнікіпарасонавыязлакіпінгвіныбуравеснікіпаморнікіальбатросыбелы сявецконік антарктычныкітыфінвалгарбачсіні кітсейвалластаногіямарскі слонмарскі леапардУэдэлаРосакрабаедмаржыігласкурыягубкіімшанкіанчоўсыкамбалаантарктычнага крыляжалезнай рудыкаменнага вуглювальфраммарганецмедзьполіметалытытанрэдказямельныя металыапатытлазурытслюдыборзолатасрэбраалмазыплацінаДагаворам аб Антарктыцы2 снежня1946
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eне паказвацьu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="be" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Eu003Cspan class="plainlinks"u003EСачыце за Беларускай Вікіпедыяй на u003Ca href="https://www.facebook.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/be.wikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Twitter.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/14px-Twitter.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/21px-Twitter.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/28px-Twitter.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia"u003ETwitteru003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Instagram.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/14px-Instagram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/21px-Instagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/28px-Instagram.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/"u003EInstagramu003C/au003Eu003C/bu003E і u003Ca href="http://vk.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="V Kontakte Russian V.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/14px-V_Kontakte_Russian_V.png" decoding="async" width="14" height="14" data-file-width="415" data-file-height="415" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://vk.com/be.wikipedia"u003EУ Кантакцеu003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/spanu003E! u003Cbr /u003EТаксама ёсць старонка u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EWikimedia Community User Group Belarusu003C/au003E на u003Ca href="/wiki/Wikimedia_Community_User_Group_Belarus" title="Wikimedia Community User Group Belarus"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/centeru003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Антарктыка
Jump to navigation
Jump to search
Антарктыка
Антарктыка (супрацьлеглая Арктыцы, ад стар.-грэч.: ἀντί (anti) — супраць, грэч.: (arktikos) — паўночны, ἄρκτος (arctos) — мядзведзь, па сузор'ю В. Мядзведзіца) — паўднёвая палярная вобласць Зямлі, якая ўключае мацярык Антарктыду (разам з астравамі і шэльфавым ледавіком) і прылеглыя да яе воды Паўднёвага акіяна.
Змест
1 Прырода
1.1 Рэльеф
1.2 Клімат
1.3 Флора
1.4 Фауна
1.5 Прыродныя рэсурсы
2 Прававы статус
3 Літаратура
Прырода |
Рэльеф |
Мяжа Антарктыкі — паўночнае размяшчэнне антарктычнага палярнага фронту, які праходзіць паміж 48° і 60° паўднёвай шыраты. Плошча каля 52,5 млн. км2. Мацярык акружае шэльфавая паласа з глыбінямі да 500—600 м. Круты мацерыковы схіл на глыбіні каля 3000 м зменьваецца шырокай паласой акіянскіх катлавін: Афрыканска-Антарктычнай, Аўстрала-Антарктычнай, Белінсгаўзена і Паўднёва-Антыльскай з глыбінямі 5000—7000 м. Найглыбейшая частка — Паўднёва-Сандвічаў жолаб (да 8428 м) з вялікай сейсмічнасцю.
На поўначы ад катлавін знаходзяцца Паўднёва-Антыльскі і Афрыканска-Антарктычны хрыбты, Аўстрала-Антарктычнае і Паўднёва-Ціхаакіянскае ўзвышша з тэтктанічнымі разломамі і вулканічнымі масівамі.
Клімат |
Антарктыка — найбольш суровая вобласць Зямлі з нізкімі тэмпературамі паветра, снежнымі завірухамі, моцнымі вятрамі і туманамі.
Мацярык — вобласць пастаяннага марозу. У субантарктычных раёнах сярэднія тэмпературы паветра самага цёплага месяца 10 °C, самага халоднага ад 0 да -10 °C. Ападкаў 300—500 мм каля ўзбярэжжа Усходняй Антарктыды і да 1000 мм за год на паўночна-заходнім узбярэжжы Антарктычнага паўвострава і субантарктычных астравах.
Тэмпература антарктычных водаў ад -1,8 да 2 °C зімой і ад -1,2 да 3,5 °C летам. Салёнасць каля 34‰.
На паўночнай перыферыі Антарктыкі магутнае антарктычнае цыркумпалярнае цячэнне (пераносіць ваду на усход), у 60-х шыротах сістэма стацыянарных цыкланічных кругаабаротаў антарктычнага цячэння (пераносіць ваду на захад, уздоўж узбярэжжа Антарктыды).
Плошча, занятая марскімі льдамі, у канцы зімы 18-19 млн. км², летам 2-3 млн. км². Характэрны сталовыя айсбергі.
Флора |
Арганічны свет антарктычнай сушы вельмі бедны, у акіянах — багаты. На астравах тундравая расліннасць (імхі, лішайнікі, парасонавыя, некаторыя злакі і інш.).
Фауна |
Шмат марскіх птушак — пінгвіны, буравеснікі, паморнікі, альбатросы, белы сявец, конік антарктычны і інш.
У марской фауне кіты (фінвал, гарбач, сіні кіт, сейвал), ластаногія (марскі слон, марскі леапард, цюлені Уэдэла, Роса, крабаед, маржы), донныя арганізмы (ігласкурыя губкі, імшанкі і інш.).
Рыбы сямейства нататэніевых, ёсць анчоўсы, камбала і інш.
Прыродныя рэсурсы |
У водах Антарктыкі шмат рыбы і антарктычнага крыля, якія з'яўляюцца каштоўнымі біялагічнымі марскімі рэсурсамі.
Ва Усходняй Антарктыдзе былі адкрыты раёны, перспектыўныя для пошуку буйных радовішчаў жалезнай руды і каменнага вуглю, знойдзеныя праявы такіх цвёрдых карысных выкапняў, як вальфрам, марганец, медзь, поліметалы, тытан, рэдказямельныя металы, апатыт, лазурыт, слюды, бор, золата, срэбра, алмазы, плаціна. На кантынентальным шэльфе Антарктыды і ў прылеглых да яго раёнах былі адкрыты шырокія асадкавыя басейны, утрыманне ў якіх вуглевадароднай сыравіны можа дасягнуць 70 млрд тон паліва. Аднак у адпаведнасці з Пратаколам па ахове навакольнага асяроддзя да Дагавора пра Антарктыку любая дзейнасць у Антарктыцы ў дачыненні да мінеральных рэсурсаў, акрамя навуковай, забароненая.
Прававы статус |
У міжнародным праве Антарктыка — міжнародная тэрыторыя, прававы рэжым якой рэгуліруецца Дагаворам аб Антарктыцы. Выкарыстанне марскіх жывых рэсурсаў Антарктыкі рэгуліруецца асобнымі пагадненнямі паміж удзельнікамі Дагавора 1959: Міжнароднай канвенцыяй па рэгуліраванню кітабойнага промыслу (2 снежня 1946), Канвенцыяй аб захаванні цюленяў Антарктыкі (1972), Канвенцыяй аб захаванні марскіх жывых рэсурсаў Антарктыкі (1980). Выкарыстанне мінеральных рэсурсаў не дапускаецца Пратаколам 1991 да Дагавора аб Антарктыцы. Існуе ідэя абвясціць Антарктыку агульнай спадчынай чалавецтва.
Літаратура |
На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.1: А - Аршын / Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш. - Мн.: БелЭн, 1996. - 552 с.: іл.
На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
| |||||
Рэгіёны свету | |||
 | Амерыка | Паўночная · Карыбы · Лацінская · Цэнтральная · Паўднёвая | |
|---|---|---|---|
 | Еўропа | Паўночная · Заходняя · Цэнтральная · Усходняя · Паўднёвая | |
 | Азія | Заходняя · Цэнтральная · Паўночная ·Усходняя · Паўднёвая · Паўднёва-Усходняя · Блізкі Усход · Сярэдні Усход · Далёкі Усход | |
 | Афрыка | Паўночная · Заходняя · Цэнтральная · Усходняя · Паўднёвая | |
 | Акіянія | Аўстралія · Новая Зеландыя · Меланезія · Мікранезія · Палінезія | |
 | Палярныя вобласці | Арктыка · Антарктыка | |
 | Акіяны | Атлантычны · Індыйскі · Паўночны · Ціхі · Паўднёвы | |
Катэгорыя:
- Антарктыка
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.156","walltime":"0.216","ppvisitednodes":"value":323,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":11465,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":332,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":10,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":0,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 140.193 1 -total"," 67.67% 94.862 1 Шаблон:Commons"," 65.16% 91.351 1 Шаблон:Wikidata"," 18.38% 25.765 1 Шаблон:Біягеаграфічныя_рэгіёны"," 15.92% 22.320 1 Шаблон:Навігацыйная_табліца"," 7.86% 11.024 1 Шаблон:Lang-grc"," 6.11% 8.569 2 Шаблон:Lang/ядро"," 3.75% 5.260 7 Шаблон:*"," 3.58% 5.012 1 Шаблон:Lang-el"," 3.25% 4.553 3 Шаблон:Lang"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.037","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":1208136,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1293","timestamp":"20190228180430","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":147,"wgHostname":"mw1262"););
