Алыча Змест Батанічнае апісанне | Распаўсюджанне і экалогія | Гаспадарчае значэнне і выкарыстанне | Алыча ў культуры | Зноскі Літаратура | Спасылкі | НавігацыяСістэматыкана ВіківідахВыявына Вікісховішчы2477236595631720t:2986060452433-2tro-27801090Словарь-справочник пчеловодаБотанико-фармакогностический словарь: Справ. пособиеАлыча (руск.) Анатоль Балуценка. «Вясновы імпэт»Подробное ботаническое описание в базе данных «Флора сосудистых растений Центральной России»Слива знакомая и незнакомая
Расліны паводле алфавітаФлора ЕўразііПладовыя дрэвыДэкаратыўныя дрэвыДрэвыСадавінаРужавыя
дрэвакустродуслівасямействаслівы дамашняйпадвідаўкустыЛісцеКветкіПладыкасцянкіЦянь-ШаніБалканах СярэдняйМалой АзііІранеКаўказеЗакаўказзіМалдавііУкраіныРасііКраснадарскім краіРастоўскайКурскайВаронежскайБранскайЗаходняй ЕўропеБеларусіПаўночнага КаўказалімоннуюяблычнуюпекцінуCкаратынкансерваванымкампотсіропыварэннепавідлажэлепасціламармеладсоквіносоуса «Ткемалі»прышчэпайслівыперсікаабрыкосасадахпаркахМеданостлусты алейтронкаміпрышчэпкайапыленняакуліроўкукішэнькі слівыаўстралійскагаВальтэра УітнерсаВ. Уітнерс
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eне паказвацьu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="be" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Eu003Cspan class="plainlinks"u003EСачыце за Беларускай Вікіпедыяй на u003Ca href="https://www.facebook.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/be.wikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Twitter.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/14px-Twitter.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/21px-Twitter.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/28px-Twitter.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia"u003ETwitteru003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Instagram.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/14px-Instagram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/21px-Instagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/28px-Instagram.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/"u003EInstagramu003C/au003Eu003C/bu003E і u003Ca href="http://vk.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="V Kontakte Russian V.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/14px-V_Kontakte_Russian_V.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/21px-V_Kontakte_Russian_V.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/28px-V_Kontakte_Russian_V.png 2x" data-file-width="415" data-file-height="415" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://vk.com/be.wikipedia"u003EУ Кантакцеu003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/spanu003E! u003Cbr /u003EТаксама ёсць старонка u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EWikimedia Community User Group Belarusu003C/au003E на u003Ca href="/wiki/Wikimedia_Community_User_Group_Belarus" title="Wikimedia Community User Group Belarus"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/centeru003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Алыча
Jump to navigation
Jump to search
| Алыча | |||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||||||
Prunus cerasifera Ehrh. | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Алыча́[3], вішнясліва (Prunus divaricata) — пладовае дрэва або куст, від роду сліва сямейства ружакветных. Адна з зыходных форм слівы дамашняй (Prunus domestica).
Вядома некалькі падвідаў.
Змест
1 Батанічнае апісанне
2 Распаўсюджанне і экалогія
3 Гаспадарчае значэнне і выкарыстанне
3.1 Вырошчванне ў культуры
3.2 Захворванні і шкоднікі
4 Алыча ў культуры
5 Зноскі
6 Літаратура
7 Спасылкі
Батанічнае апісанне |
 | ||||||||||
Кветкі | ||||||||||
 | ||||||||||
Плады | ||||||||||
Калючыя галінастыя шматствольныя дрэвы, часам кусты, з тонкімі буравата-зялёнымі парасткамі, вышынёй 3-10 метраў[3]. Ствол і старыя галіны пакрытыя цёмна-бурай карой[3].
Лісце яйкападобнае або прадаўгавата-эліптычнае, завостранае да верхавінак.
Кветкі белыя або ружаватыя, з'яўляюцца на парастках трэцяга года, распускаюцца раней за лісце ў пачатку мая[3]. Алыча пышна цвіце і пладаносіць.
Плады — невялікія круглявыя сакавітыя зялёныя, жоўтыя, ружовыя, чырвоныя, фіялетавыя ці амаль чорныя касцянкі да 2 см у папярочніку, часам падоўжаныя або пляскатыя, з лёгкім васковым налётам і слабой падоўжнай баразёнкай[3]. Спеюць у жніўні — верасні.
Распаўсюджанне і экалогія |
У дзікім выглядзе і ў культуры алыча распаўсюджаная ў гарыстай мясцовасці на Цянь-Шані, Балканах, у Сярэдняй і Малой Азіі, у Іране, на Паўночным Каўказе і Закаўказзі, у Малдавіі і на поўдні Украіны[3].
Алычу апрацоўваюць у Расіі (у Краснадарскім краі, у Растоўскай, Курскай, Варонежскай, Бранскай абласцях і іншых рэгіёнах), на Украіне, у дзяржавах Азіі і ў Заходняй Еўропе.
На тэрыторыі Беларусі інтрадукавана ў сярэдзіне ХІХ ст. з Паўночнага Каўказа і пашырылася на ўсёй тэрыторыі. Добра прыстасавалася да мясцовых умоў, зімаўстойлівая.
Святлолюбная, засухаўстойлівая расліна, непатрабавальная да глебы і вільгаці.
Гаспадарчае значэнне і выкарыстанне |
Алыча і яе культурныя сарты выкарыстоўваюцца як пладовая культура. Ураджайнасць дарослага дрэва да 300 кг. Плады ўтрымліваюць шмат 2,09—5,73 % цукроў, 3,12—3,75 % [[Арганічныя кіслоты|арганічных кіслот, у тым ліку лімонную і яблычную, і пекціну, вітаміны — C (да 12,6мг%) і каратын[3]. Плады алычы кісла-салодкія, выкарыстоўваюцца свежымі і ў кансерваваным]] выглядзе (кампот, сіропы, варэнне, павідла, жэле, усходняя пасціла — лаваш з высушанага на сонца пюрэ з размятых сліў, мармелад, сок, віно). Асноўны кампанент соуса «Ткемалі»(руск.) бел..
Алыча з'яўляецца прышчэпай пры вырошчванні саджанцаў слівы (Prunus domestica), персіка (Prunus persica), абрыкоса (Prunus armeniaca), апыляльнікам для некаторых сартоў слівы.
Расліна ў пару цвіцення вельмі дэкаратыўна, таму выкарыстоўваецца пры закладцы садоў і ў ландшафтным дызайне. Культывуецца ў садах і парках. Ёсць адмысловая садовая форма алычы з пурпуровым лісцем, ружовымі кветкамі і цёмна-чырвонымі пладамі.
Меданос[4].
З насення культурных раслін атрымліваюць невысыхаючы тлусты алей, якім карыстаюцца ў медыцыне[5].
У народнай медыцыне плады ўжываюць як добры лекавы і дыетычны сродак пры захворваннях верхніх дыхальных шляхоў, кашлю і захворваннях горла[3].
Вырошчванне ў культуры |
Алычу размножваюць тронкамі, прышчэпкай і насеннем.
Для лепшага апылення ў садзе рэкамендуюць высаджваць адначасова 2—3 сарты.
Увосень застаецца доўга ў соку, з-за чаго акуліроўку яе адкладаюць да позняга лета. Алыча не асабліва пераборлівая да глебы, але аддае перавагу сухім глебам, пазбягаючы вільготных. Яна адчувальная да марозу, а таму для атрымання трывалых дрэў варта прышчэпліваць ля кораня.
Захворванні і шкоднікі |
Пашкоджваецца Capnodis tenebrionis, Perotis lugubris, Lepidosaphes ulmi; паражаецца клястэраспарыёзам, грыбком Exoascus pruni, які вызывае кішэнькі слівы(руск.) бел.[6].
Алыча ў культуры |
Хаця квiтнее першай алыча, |
Анатоль Балуценка. «Вясновы імпэт»[7] |
Квітнеючае дрэва алычы паказана на карціне аўстралійскага мастака Вальтэра Уітнерса(англ.) бел..
В. Уітнерс(англ.) бел.. «Дрэва алычы»
Зноскі
↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
↑ 3,03,13,23,33,43,53,63,7 Митюков А. Д., Налетько Н. Л., Шамрук С. Г. Алыча (слива растопыренная) // Дикорастущие плоды, ягоды и их применение — Мн: Ураджай, 1975. — С. 20-23. — 200 с. — 130 000 экз.
↑ Абрикосов Х. Н. и др. Слива // Словарь-справочник пчеловода — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 341.
↑ Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие / Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева — м: Высш. шк., 1990. — С. 164. — ISBN 5-06-000085-0.
↑ Алыча (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
↑ Анатоль Балуценка. «Вясновы імпэт»
Літаратура |
Костина К. Ф. Культура сливы. — Симферополь, 1951.
Ковалёв Н. В. Алыча в природе, культуре и селекции. — Ташкент, 1955.- Українська радянська енциклопедія(укр.) бел.. В 12-ти томах / За ред. М. Бажана — 2-ге вид. — К., 1974—1985.
- Советы по ведению приусадебного хозяйства / Ф. Я. Попович, Б. К. Гапоненко, Н. М. Коваль и др.; Под ред. Ф. Я. Поповича. — Киев : Урожай, 1985.— с.664, ил.
- Інфармацыя на пачатак XX стагоддзя: Алуча // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) — СПб., 1890—1907.
Федарук А. Т . Алыча // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ ім. Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз. — С. 75.
Спасылкі |
Подробное ботаническое описание в базе данных «Флора сосудистых растений Центральной России» (руск.)
Воробьев Б. Слива знакомая и незнакомая (руск.) . Информационный садовый центр. Праверана 18 кастрычніка 2013.
Катэгорыі:
- Расліны паводле алфавіта
- Флора Еўразіі
- Пладовыя дрэвы
- Дэкаратыўныя дрэвы
- Дрэвы
- Садавіна
- Ружавыя
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.812","walltime":"0.960","ppvisitednodes":"value":23900,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":85879,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":33197,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":37,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":18,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":6775,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":10,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 861.041 1 -total"," 83.90% 722.423 1 Шаблон:Таксон"," 75.81% 652.765 1 Шаблон:Такса-картка"," 43.33% 373.110 23 Шаблон:Wikidata"," 28.23% 243.060 1 Шаблон:TaxRecursion"," 27.44% 236.294 21 Шаблон:TaxSubRecursion"," 27.36% 235.570 22 Шаблон:TaxString"," 25.29% 217.752 68 Шаблон:Recursion"," 10.88% 93.678 12 Шаблон:If-wikidata"," 8.11% 69.858 23 Шаблон:Rang"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.314","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":12211075,"limit":52428800,"limitreport-logs":"Loaded datatype string of P225 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype string of P225 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype string of P225 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype string of P935 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P815 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P685 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P830 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P961 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P1070 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P962 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P842 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype string of P935 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P815 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P685 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P830 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P961 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype external-id of P1070 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype string of P225 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype string of P225 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confign","cachereport":"origin":"mw1318","timestamp":"20190228183731","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0410u043bu044bu0447u0430","url":"https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8B%D1%87%D0%B0","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q146951","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q146951","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2007-08-31T22:30:23Z","dateModified":"2017-06-05T16:51:02Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1d/Prunus_cerasifera_Nigra_boom.jpg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":152,"wgHostname":"mw1240"););
