Рамуальд Райс Змест Біяграфія | Генацыд беларусаў у 1946 годзе | Ацэнка дзейнасці | Зноскі НавігацыяДагледжаная версіяправерана2 зменыДагледжаная версіяправерана2 змены[d][d]Внук Райса «Бурого»: «Дед убивал врагов народа, а среди них было много белорусов» 79 белорусов, сжег пять деревень. Кто такой Бурый и почему его оправдали в ПольшеУ МЗС Беларусі выклікалі пасла Польшчы для тлумачэнняў
АсобыНарадзіліся 30 лістападаНарадзіліся ў 1913 годзеНарадзіліся ў Падкарпацкім ваяводствеПамерлі 30 снежняПамерлі ў 1949 годзеПамерлі ў БеластокуРэабілітаваныяАрмія Краёва
польск.30 лістапада1913Бжазоўская акругаГаліцыя і ЛадамерыяАўстра-Венгрыя30 снежня1949БеластокПНРАрміі Краёваймасавае забойства 79 беларусаўПадляшшыгенацыдуБжазоўскі паветПадкарпацкае ваяводстваПольшчаСанакуунтэр-афіцэрскуюНовую ВілейкуВільніАрміі «Прусы»Тамашавам МазавецкімнемцаміЛюблінамРСЧАКовелемБярозу-КартузскуюВільнюАрміі КраёвайвермахтакалабарантаміПастаўскага раёнаРэспублікі БеларусьГайнаўцымаёрамкапітанаНКУСГайнаўкуЭльблёнгБеластоку2005Інстытут нацыянальнай памяці201912 сакавікаМіністэрства замежных спраў БеларусіАнатоль Глазпасол Польшчы
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eне паказвацьu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="be" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Eu003Cspan class="plainlinks"u003EСачыце за Беларускай Вікіпедыяй на u003Ca href="https://www.facebook.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/be.wikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Twitter.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/14px-Twitter.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/21px-Twitter.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/28px-Twitter.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia"u003ETwitteru003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Instagram.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/14px-Instagram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/21px-Instagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/28px-Instagram.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/"u003EInstagramu003C/au003Eu003C/bu003E і u003Ca href="http://vk.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="V Kontakte Russian V.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/14px-V_Kontakte_Russian_V.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/21px-V_Kontakte_Russian_V.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/28px-V_Kontakte_Russian_V.png 2x" data-file-width="415" data-file-height="415" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://vk.com/be.wikipedia"u003EУ Кантакцеu003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/spanu003E! u003Cbr /u003EТаксама ёсць старонка u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EWikimedia Community User Group Belarusu003C/au003E на u003Ca href="/wiki/Wikimedia_Community_User_Group_Belarus" title="Wikimedia Community User Group Belarus"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/centeru003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Рамуальд Райс
Дагледжаная версія была праверана 16 сакавіка 2019. 2 змены чакаюць праверкі.
Jump to navigation
Jump to search
Рамуальд Райс | |
Дата нараджэння | 30 лістапада 1913(1913-11-30) |
---|---|
Месца нараджэння |
|
Дата смерці | 30 снежня 1949(1949-12-30) (36 гадоў) |
Месца смерці |
|
Прыналежнасць |
|
Званне | капітан |
Бітвы/войны |
|
Рамуальд Райс на Вікісховішчы |
Рамуальд Адам Райс (польск.: Romuald Adam Rajs; 30 лістапада 1913, Яблонка, Бжазоўская акруга, Галіцыя і Ладамерыя, Аўстра-Венгрыя — 30 снежня 1949 г., Беласток, ПНР), таксама вядомы пад мянушкай «Буры» — польскі афіцэр, камандзір падраздзяленняў Арміі Краёвай у 1945-1946 гадах. Пакараны смерцю за злачынствы супраць мірнага насельніцтва.
У студзені-лютым 1946 года банда Райса здзейсніла масавае забойства 79 беларусаў на Падляшшы, прызнанае пасля актам генацыду.
Змест
1 Біяграфія
2 Генацыд беларусаў у 1946 годзе
3 Ацэнка дзейнасці
4 Зноскі
Біяграфія |
Нарадзіўся ў вёсцы Яблонка (цяпер Бжазоўскі павет, Падкарпацкае ваяводства, Польшча).
Скончыў агульную школу і гімназію ў Санаку, у 1929 паступіў у унтэр-афіцэрскую школу для малалетніх. У 1934 годзе ў званні капрала камандзіраваны ў 85-ы полк пяхоты 19-й дывізіі пяхоты ў Новую Вілейку (цяпер раён Вільні), а ў 1936 пераведзены ў 13-й пяхотны полк. У 1938 пераведзены ў конны ўзвод 85-га пяхотнага палка.
Падчас вераснёўскай кампаніі 1939 года 85-й полк дзейнічаў у раёне Ловіч у складзе Арміі «Прусы». 5-6 верасня пад Тамашавам Мазавецкім полк быў разбіты немцамі, а конныя часткі Райса былі канчаткова разбіты 15 верасня 1939 года пад Люблінам. Група Райса, якая адступала, была была затрыманая і раззброеная часткамі РСЧА пад Ковелем і адпраўлена ў турму у Бярозу-Картузскую. Неўзабаве Рамуальд Райс быў вызвалены і выехаў у Вільню.
У 1940 годзе быў затрыманы і правёў два месяцы ў працоўным лагеры. Пасля вызвалення дзейнічаў у складзе Саюза ўзброенай барацьбы, а пасля ў Арміі Краёвай. З 1943 г. быў намеснікам камандзіра 1-й штурмавой роты 3-й Віленскай брыгады АК. Паспяхова ваяваў з часткамі вермахта і літоўскімі калабарантамі.
У ліпені 1944 года прымаў удзел у вызваленні Вільні. Пасля арышту камандзіра Грацыяна Фруга органамі НКУС, прыняў камандаванне і вывеў падраздзяленне з савецкага акружэння ў Рудніцкую пушчу (цяпер тэрыторыя Пастаўскага раёна Рэспублікі Беларусь), а пасля распусціў. У кастрычніку 1944 года пераехаў у Беласток і па падробленых дакументах на імя Ежы Гураль далучыўся да Народнага войска польскага. Са студзеня 1945 года камандаваў узводам у батальёне Аховы дзяржаўных лясоў у Гайнаўцы. У маі 1945 завербаваны маёрам Зігмундам Шэндзеляжам у 5-ю Віленскую брыгаду АК, куды Райс дэзерціраваў з НВП разам з яшчэ 29 салдатамі.
7 верасня 1945 года маёр Шэндзеляж выдаў загад аб самароспуску 5-й Віленскай брыгады, але Райс адмовіўся выканаць загад і разам са сваім падраздзяленнем перайшоў у Нацыянальны ваенны супраціў, дзе быў павышаны да звання капітана. Яго падраздзяленне атрымала папаўненне (дасягнула 228 салдат) і з гэтага часу называлася 3-я Віленская брыгада НВС. Атрад Райса вёў тэрарыстычную барацьбу, знішчаючы аператыўныя групы НКУС, часткі Войска польскага і міліцыянераў.
Генацыд беларусаў у 1946 годзе |
28 студзеня 1946 года салдаты капітана Райса ўвайшлі ў вёску Лазіцы, дзе на працягу наступных дзён затрымлівалі сялян праваслаўнага веравызнання і рабавалі іх. Пасля частку затрыманых, якія мелі хрысціцца і чытаць малітвы на польскай мове, адпусцілі. Банда Райса адправілася ў Гайнаўку.
29 студзеня жаўнеры «Бурага» здзейснілі напад на Гайнаўку, забіўшы двух савецкіх салдат і параніўшы яшчэ двух. Таксама 13 савецкіх салдат было раззброена. Пасля атрад адправіўся да Бельска.
30 студзеня ў лесе каля вёскі Старыя Пухалы 31 беларускі селянін быў забіты (гаворка ідзе аб сялянах, захопленых у Лазіцах), забойствы былі здзейсненыя абухамі сякер з асаблівай жорсткасцю. 31 студзеня салдаты Райса напалі на вёскі Заляшаны і Волька-Выганоўская, дзе забілі 16 мясцовых жыхароў, уключаючы жанчын і дзяцей.
2 лютага 1946 года былі спалены вёскі Зані (24 забітых жыхара) і Шпакі (9 забітых жыхароў).
30 красавіка 1946 3-я Віленская брыгада НВС была разбіта войскамі Корпуса ўнутранай бяспекі Польшчы. У лістападзе 1946 года капітан Райс выехаў спачатку ў Эльблёнг, а ў красавіку 1947 у Карпач, дзе ўладкаваўся на працу ў кіраўніцтва раёна. Летам 1947 года набыў пральню, якой кіраваў разам з жонкай.
17 лістапада 1948 быў арыштаваны па абвінавачванню ў здзяйсненні ваенных злачынстваў. У ходзе следства выдаў месцазнаходжанне свайго намесніка падпаручніка К. Хмялеўскага, на якога спрабаваў перакласці адказнасць. На судовым працэсе ў Беластоку 1 кастрычніка 1949 года быў прысуджаны да смяротнага пакарання. Прысуд прыведзены ў выкананне 30 снежня 1949 года.[1]
Ацэнка дзейнасці |
У 1995 годзе суд Варшаўскай ваеннай акругі адмяніў смяротны прысуд Рамуальда Райса з фармулёўкай, што забойствы праваслаўных сялян здзяйсняліся ва «ўмовах вышэйшай неабходнасці для аднаўлення незалежнасці польскай дзяржавы».
У 2005 годзе польскі Інстытут нацыянальнай памяці правёў следства ў выніку якога былі зроблены высновы, што дзеянні Райса «мелі прыкметы генацыду» ў адносінах да праваслаўных беларусаў[2]. У сакавіку 2019 Інстытут нацыянальнай памяці паведаміў, што ранейшыя высновы аб удзеле Рамуальда Райса ў генацыдзе беларускага насельніцтва былі хібнымі.
12 сакавіка прэс-сакратар Міністэрства замежных спраў Беларусі Анатоль Глаз паведаміў, што ў міністэрства быў выкліканы пасол Польшчы для тлумачэнняў, ці з'яўляецца такі перагляд ацэнкі дзеянняў Бурага афіцыйным пунктам гледжання польскіх уладаў і наколькі гэта суадносіцца з крокамі па выбудоўванні дыялога, у тым ліку гістарычнага, паміж краінамі[3]
Персона Рамуальда Райса з'яўляецца аб'ектам гераізацыі для праварадыкальных палітычных сіл Польшчы, што выклікае асуджэнне з боку палітыкаў Рэспублікі Беларусь.
Зноскі
↑ Внук Райса «Бурого»: «Дед убивал врагов народа, а среди них было много белорусов» (руск.) , Наша Ніва . Праверана 20 лютага 2018.
↑ 79 белорусов, сжег пять деревень. Кто такой Бурый и почему его оправдали в Польше
↑ У МЗС Беларусі выклікалі пасла Польшчы для тлумачэнняў
Катэгорыі:
- Асобы
- Нарадзіліся 30 лістапада
- Нарадзіліся ў 1913 годзе
- Нарадзіліся ў Падкарпацкім ваяводстве
- Памерлі 30 снежня
- Памерлі ў 1949 годзе
- Памерлі ў Беластоку
- Рэабілітаваныя
- Армія Краёва
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.616","walltime":"0.872","ppvisitednodes":"value":1608,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":35155,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":3381,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":22,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":17,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":1577,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":15,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 823.502 1 -total"," 78.36% 645.316 1 Шаблон:Ваенны_дзеяч"," 76.98% 633.942 1 Шаблон:Картка"," 26.86% 221.175 1 Шаблон:Wikidata/p19"," 15.29% 125.898 1 Шаблон:Зноскі"," 14.85% 122.274 11 Шаблон:Wikidata"," 9.16% 75.444 1 Шаблон:Wikidata/p20"," 8.15% 67.120 1 Шаблон:Reflist"," 3.63% 29.884 1 Шаблон:Картка/Вікісховішча"," 3.32% 27.366 1 Шаблон:Wikidata/p373"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.456","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":13593973,"limit":52428800,"limitreport-logs":"formatPlaceWithQualifiers(..., P19)nGet time boundaries for P569...nGet time boundaries for P569... Got 1 date claim(s)nTime boundaries for P569 are -1769990400000 and -1769904000001nformatPlaceWithQualifiers(..., P20)nGet time boundaries for P570...nGet time boundaries for P570... Got 1 date claim(s)nTime boundaries for P570 are -631324800000 and -631238400001nLoaded datatype wikibase-item of P21 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignGet time boundaries for P570...nGet time boundaries for P570... Got 1 date claim(s)nTime boundaries for P570 are -631324800000 and -631238400001n","cachereport":"origin":"mw1318","timestamp":"20190317045024","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":111,"wgHostname":"mw1324"););