Праваслаўная ікона Апакаліпсіс Святога Яна (16 стагоддзе)

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Апакаліпсіс (значэнні).

Кніга Апакаліпсіс ці кніга Адкрыцця апостала Яна Багаслова — апошняя кніга Новага запавету Бібліі. Паводле заходняй традыцыі перад кнігай Адкрыцця стаіць ліст Іуды, аднак паводле ўсходняй традыцыі перад кнігай змяшчаецца ліст да Яўрэяў.

Асаблівасці жанру апакаліпсіса |

Кніга Адкрыцця ці па-грэчаску Апакаліпсіс — апошняя з кніг Новага Запавету. Яна належыць да асобага біблейскага жанру — апакаліптычнага. Жанр апакаліптычнай літаратуры быў вельмі нашыраны ў час Старога Запавету, ён прысутнічае сярод такіх кніг, як Ісаі, Езекііля, Ёіля і найперш Данііла. Асаблівую папулярнасць жанр набыў у паміжзапаветны перыяд, калі было створана вялікая колькасць апакаліптычных твораў. Прысутнічае жанр таксама і ў Новым Запавеце. Так, 13 раздзел Евангелля паводле Марка можа быць аднесены да акаліптычнага жанру. Паколькі хадзіла вялікая колькасць падобнай літаратуры, то чытачы добра разумелі мову апакаліптыкі, поўную вобразаў, метафар, сімвалаў і знакаў.

Традыцыйна апавяданне ў апакаліпсісах вядзецца ад вялікай асобы, якому Анёл паказвае з неба будучыя падзеі ў сімвалічнай, поўнай таемнага сэнсу, форме. Акрамя таго, у літаратуры такога кшталту прысутнічаюць тэмы барацьбы з язычнікамі, знішчэнне Рыма, сабіранне раскіданнага Божага народа, аднаўленне Іерусаліма, перамога пад язычнікамі, росквіт і заможнае жыццё адноўленага святога горада. Негледзячы на тое, што некаторыя з вышэй азначаных тэм прысутнічаюць у кнізе Адкрыцця, кнігу Адкрыцця нельга лічыць тыповым апакаліпсісам, яна больш нагадвае прароцтва, якое аднак адносіцца ад часу жыцця аўтара да падзей самага канца чалавечай гісторыі.

Аўтарства кнігі |

Імя аўтара пазначана ўжо ў першым тэксце кнігі — гэта Ян, верны служка Бога. За сваю вернасць Ян быў сасланы на востраў Патмас у Эгейскім моры, дзе ён і атрымаў адкрыццё ад Бога. Большасць з старадаўніх і сучасных даследчыкаў звязвае аўтара з апосталам Янам, аўтарам Евангелля і трох лістоў (1 Яна, 2 Яна і 3 Яна). Але ўжо ў 2 стагодзі былі людзі, якія сумняваліся ў апостальскім паходжанні кнігі. У Заходняй царкве кніга была прынята ў канон і лічылася апостальскай ужо ў пачатку 3 стагодзя; тады як ва Усходняй царкве доўгі час сумняваліся ў багадухнавеннасці твора, і толькі ў 7 стагодзі кніга была прынята ў канон. Але ўсё роўна ў набажэнствах у Праваслаўнай царкве кніга не чытаецца.

Асаблівасці кнігі |

Мова Адкрыцця значна адрозніваецца ад астатніх твораў Яна. Перш за ўсё аўтар кнігі як ды разважае граматычнымі і стылістычнімі канструкцыямі сяміцкіх моў (яўрэйскай і арамейскай), таму яго грэчаская мова выглядае неяк дзіўна, з моцным усходнім адценнем. Па-другое, у кнізе прысутнічае вялікая колькасць граматычных вольнасцей, словазлучэнняў, якія ў грэчаскай мове рэдка ўжываюцца. Але пры гэтым кніга Адкрыцця моцна нагадвае Евангелле паводле Яна, а таксама лісты Яна. Толькі ў гэтых кнігах Хрыстос названы Божым Ягнём.

Часта Адкрыццё личаць песімістычнай кнігай, але гэтая кніга адна з самых аптымістычных Новага Запавету, таму што ў ёй апавядаецца пра ўсталяванне Божага Валадарства, аб змяненні сусвету і аб ажыццяўленні мар усіх вернікаў жыць у прысутнасці Бога.

Мэта напісання кнігі |

Кніга напісана ў час самых моцных ганенняў на хрысціян. Мэта кнігі — падтрымаць веру хрысціян падчас іспыту. Аўтар абвяшчае аб канчатковай перамозе Хрыста і блізкасці Яго прышэсця, у чым ажыццяўляецца надзея для ўсіх хрысціян. Але ў той жа час на верніках ляжыць вялікая адказнасць каб не пакланіцца Зверу з-за страху за сваё жыццё, каб не пайсці на кампрамісы і ўгоды с дэманічнымі сіламі.

Час напісання кнігі |

Кніга ўзнікла дзесьці паміж 67 і 69 гадамі нашае эры ў часы панавання рымскага імператара Гальбы і з'яўляецца адным з найстаражытнейшых твораў хрысціянскай літаратуры, што захаваўся да нашага часу.

Змест кнігі |

Знаходзячыся ў спасылцы Ян атрымаў ад Хрыста адкрыццё пра тое, што здарыцца з зямной гісторыяй у будучым. Хрыстос загадаў Яну напісаць лісты да сямі цэркваў у Малой Азіі: Эфеса, Смірны, Пергама, Фіятыры, Сардаў, Філадэльфіі і Лаадыкіі. У іх Хрыстос звяртаецца да кожнай царквы з хвалою (акрамя Лаадыкіі) і вымоваю (акрамя Смірны і Філадэльфіі).

Пасля гэтага Ян пераносіцца на нябесы і бачыць вялікую тронную залу Бога, у якім увесь час ідзе нябесная літургія. Ён бачыць у руце Бога скрутак, запячатаны на сем пячатак. Ян вельмі жадае прачытаць змест скрутка, але на ўсіх нябёсах няма нікога, хто быў бы годным адчыніць сем пячатак. Пасля вызначаецца, што адно толькі Божае Ягня можа адчыніць скрутак. Потым адна за другой здымаюцца шэсць пячатак, пры гэтым на небе адбываюцца дзіўныя падзеі: з'яўляюцца чатыры вершнікі, ахвярнік з душамі забітых за Божае Слова, вялікае землетрасенне. Зместам сёмай пячаткі з'яўляюцца сем трубаў, у якія па загаду Бога трубяць Анёлы, пасля якіх адбываюцца моцныя бедствы, якія ідуць як кара за грахі людзей. Але нягледзячы на шматлікія пакуты і нястачы, людзі не хочуць адвярнуцца ад сваіх грахоў і злых спраў. Толькі невялікая колькасць людзей прымаюць выратаванне, іх колькасць вызначана колькасцю 144000, па двенаццаць тысяч з кожнага калена (колькасць кален таксама дванаццаць). Апранутыя ў белую вопратку, яны сімвалізуюць чысціню, ім абяцана, што яны ўжо больш не будуць цярпець беды і нястачы.

Зместам сёмай трубы з'яўляюцца сем пасудзін Божага гнева. Анёлы трубяць, і на зямлю звальваюцца шматлікія бедствы: вогненны град, вялікая гара, вялікая зорка, зацменне сонца і зорак, зорка з неба, чатыры анёлы з бедствамі. Бедствы знізчаюць адно за другім землю і расліннасць на ёй, мора, марскія істоты і караблі, водныя крыніцы, робячы ваду нягоднай да ўжывання; сонца больш не дае свету, завяршаюць бедствы саранча і дзве цемры вершнікаў, якія робяць жыццё людзей асабліва горкім. Але і тыя людзі, што не памерлі ад шасці бедстваў, не раскаяліся ў сваіх злачынствах і не адвярнуліся ад ідалаў.

Далей прарок бачыць моцнага Анёла, які клянёцца вечным Богам, што збавенне наступіць пасля сёмай трубы. Ян пераносіцца ў нябесны храм і бачыць пакланенне ў Божым храме.

На небе з'яўляецца цяжарная жанчына і вялікі цмок, які чакае каб сажраць Дзіця. Але Дзіця пасля нараджэння было ўзнесена на неба, а жанчына ўцякла ў пустошу, а раз'юшаны цмок (які ёсць ніхто іншы як д'ябл і сатана) распачынае вайну з астатнім Божым народам. Гэтая барацьба толькі частка вайны на небе, дзе Міхаіл з анёламі скідваюць цмока з яго анёламі на зямлю. На дапамогу цмоку прыходзіць звер з сям'ю галавамі і з дзесяццю гарамі. Ён перамагае Божы народ і ўсталёўвае сваю ўладу нада ўсёй зямлей, яго лічба 666. Але вернікі не забытыя небам, прарок бачыць Ягня са 144000 вернікамі ў белым адзенні, тры анёлы, якія ляцяць пасярод неба, абвяшчаюць пра падзенне Вавілону. Гэтым усе вернікі заклікаюцца захоўваць Божыя запаведзі і веру ў Ісуса.

Ян бачыць адзнаку на небе: сем анёлаў з сям'ю пасудзінамі Божага гневу. Анёлы пачаргова выліваць пасудзіны Божага гневу на зямлю, і на зямлю зыходзіць сем бедаў: брыдкія раны на людзях, якія мелі кляймо звера, пераўтварэнне мора і крыніц у крывю, моцны сонцапёк, цемра над валадарствам звера, высыханне ракі Еўфрат. Асабліва моцнае гора адбываецца пасля сёмай пасудзіны: адбываецца такое моцнае землетрасенне, якое зруйноўвае ўсе гарады, знікаюць горы і ўсе астравы, а ўслед падае град велічынёй у талант. Прарок моцна ўгажаны, ён піша, што такіх бед не было з самага існавання чававецтва, але Ян з сумам зазначае, што і пасля гэтага людзі засталіся ў сваіх беззаконнях.

Ян бачыць распутную жанчыну ў багатым адзенні, якая сядзіць на зверы з сям'ю галавамі з дзесяццю рагамі; яна ўтаямляе Вавілон. Анёл велічна ўзвяшчае пра падзенне Вавілона, які аплакваюць тыя, хто меў вялікі прыбытак ад гандлю з ім. На нябесах валадарыць радасць, таму што Ягня ўступае ў шлюб з Нявестай, якая ўяўляе сабой Царкву.

З неба спускаецца Вершнік на белым кане, які з'яўляе Самім Панам. Звер і ілжэпрарок схоплены, а іх прыхільнікі забіты мячом Вершніка. Наступае Тысячагадовае Валадарства, падчас якога Д'ябл і Сатана скаваны на тысячу год, а ўсе святые ўваскрэслі для суда над Д'яблам і пануюць разам з Хрыстом тысячу год. Пасля сканчэння тысячы год Сатана зыходзіць на зямлю, збірае вялізнае войска з ганебных народаў, якія паўсталі з памерлых, і акружае Божы стан. Адбываецца Божы суд, прысудам грэшнікам з'яўляецца другая, канчатковая смерць.

Ян бачыць новае неба і новую зямлю. Гэта Новы Іерусалім, ён таксама спускаецца з неба. Прыгажосць горада не паддаецца апісанню, ён будзе домам не толькі для ўваскрэслых людзей, Сам Бог будзе жыць з выратаванымі. Божае Валадарства будзе бесконцым.
Анёл загадвае Яну не запячатваць словы кнігі, бо Другое прышэсце, а разам з ім і выратаванне настане ў хуткім часе. Але яно будзе тычыцца толькі тых, хто вытрымае да канца, хто пранясе веру без зменаў.

Структура кнігі |

Кніга падзелена на 22 раздзела. Структура кнігі падпарадкавана складанай сімвалічнай лічбавай структуры. Лічба сем шматкратна паўтараецца, яна сімвалізуе Божую палнату: Ян піша лісты сямі цэрквам, здымаюцца сем пячаткаў, сем анёлаў трубяць у сем трубаў, сем знакаў сімвалізуюць барацьбу Сатаны з Царквой, выліваецца сем пасудзін гневу, сем мараў паказваюць на лёс Вавілону. Лічба шэсць, наадварот, азначае непаўнату, мабыць таму імя зверу схавана ў лічбе 666.

Кароткі план кнігі |

• Уступ (1:1-8)


• Бачанне Хрыста і лісты сямі цэрквам (1:9-3:22)


• Сем пячаткаў (4:1-8:5)


• Сем трубаў (8:6-11:19)


• Цмок і два зверы (12:1-13:18)


• Бачанне на нябёсах (14:1-15:8)


• Сем посудаў гневу (16:1-21)


• Пагібель Вавілону і злых сіл (17:1-20:10)


• Суд Божы (20:11-15)


• Новы Іерусалім (21:1-22:5)


• Завяршэнне кнігі (22:6-21)

Зноскі

Літаратура |

• Gregory K. Beale, The Book of Revelation, NIGTC, Grand Rapids — Cambridge 1999. = ISBN 0-8028-2174-X
  

Спасылкі |

• 
  На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кніга Апакаліпсіс
  

г р п Кніга Апакаліпсіс Асноўныя падзеі Армагедон • Страшны Суд • Другое прышэсце Персанажы Іаан Багаслоў • Антыхрыст • Архангел Міхаіл • Чатыры апакаліптычных істоты • Чатыры вершніка Апакаліпсіса • Авадон • Звер, які выйшаў з мора • Звер Апакаліпсіса • Жонка, адзетая ў сонца • Вавілонская блудніца Геаграфічныя пункты Патмас • Пячора Апакаліпсіса • Нябесны Іерусалім • Вавілон вялікі Іншае Лік звера

Слоўнікі і энцыклапедыі Библейская · Gran catalana · Gran catalana · Gran catalana · Большая российская · Брокгауза и Ефрона · Еврейская Брокгауза и Ефрона · Малый Брокгауза и Ефрона · Православная богословская · В. Даля · Britannica (анлайн) · Catholic (1907—13) Нарматыўны кантроль BNF: 120083157 · GND: 4073055-4 · LCCN: n78095796 · NKC: unn2006374709 · VIAF: 181843323