Маляваныя дываны Змест Гістарычныя асаблівасці | Геаграфічныя асаблівасці | Сучасны стан | Спасылкі | Зноскі НавігацыяБеларускія маляваныя дываныМаляваныя дываны Віцебскага Паазер'я ўнесены ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцейЯ. М. Сахута Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; рэдкалегія: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) (і інш.). - Мінск: БелСЭ, 1989. - 375 с.Спадчына Беларусі. Алена КішАляксей Марачкін. Дыван «Затапленне»Віктар Маркавец. Дыван «Сымон будны ў Заслаўі»Беларускiя маляваныя дываныУ спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей прыняты 3 новыя элементыВыставка «маляванок» Алены Киш: произведения искусства, которые теперь пылятся на чердаках (руск.) п
Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусі
рамяствоідылічнайметафараміраюВіцебскай вобласціГлыбоцкіДокшыцкіМіёрскіПастаўскіШаркоўшчынскіМінскайМядзельскіВілейскіАлены КішЯзэпа ДраздовічаФёдар СухавілаСлуччынеУладзіміра БасалыгіЗаслаўскага гісторыка-культурнага музея-запаведнікаБеларускага саюзу мастакоўАлены КішАляксей МарачкінВіктар МаркавецЗаслаўскага музеяВілейскім краязнаўчым музеіЛеаніда ШчамялёваЗаслаўскага музеяМастацкай галерэі Міхаіла СавіцкагаМікалай ПаграноўскіМазырскаяСаламяныя павукіДубровенскія МаляваныяКарэліцкія Слуцкія
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eне паказвацьu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="be" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Eu003Cspan class="plainlinks"u003EСачыце за Беларускай Вікіпедыяй на u003Ca href="https://www.facebook.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/be.wikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Twitter.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/14px-Twitter.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/21px-Twitter.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/28px-Twitter.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia"u003ETwitteru003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Instagram.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/14px-Instagram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/21px-Instagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/28px-Instagram.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/"u003EInstagramu003C/au003Eu003C/bu003E і u003Ca href="http://vk.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="V Kontakte Russian V.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/14px-V_Kontakte_Russian_V.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/21px-V_Kontakte_Russian_V.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/28px-V_Kontakte_Russian_V.png 2x" data-file-width="415" data-file-height="415" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://vk.com/be.wikipedia"u003EУ Кантакцеu003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/spanu003E! u003Cbr /u003EТаксама ёсць старонка u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EWikimedia Community User Group Belarusu003C/au003E на u003Ca href="/wiki/Wikimedia_Community_User_Group_Belarus" title="Wikimedia Community User Group Belarus"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/centeru003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Маляваныя дываны
Jump to navigation
Jump to search
Язэп Драздовіч. Дыванок з вінаградам. Гісторыка-культурны музей-запаведнік «Заслаўе».
Маляваныя дываны — традыцыйнае беларускае рамяство, від жывапісу па палатне, народная размалёўка. З'яўляюцца маляванымі на тканіне (паперы, цыраце) вырабамі, прызначаўшыміся для ўпрыгожвання інтэр'еру хаты.
Змест
1 Гістарычныя асаблівасці
2 Геаграфічныя асаблівасці
3 Сучасны стан
4 Спасылкі
5 Зноскі
Гістарычныя асаблівасці |
Маляваныя дываны вядомы на Беларусі з канца 19 стагоддзя, але найбольшае іх распаўсюджванне адбылося ў 1930-х — 1950-х гадах, калі вялася інтэнсіўная адбудова вёскі, якая патрабавала адпаведнага народнаму густу аздаблення інтэр'еру. У гэтай галіне народнага жывапісу сфарміравалася ўласная паэтыка ідылічнай карціны свету з характэрнымі для яе маляўніча-пластычнымі метафарамі раю. Гэтыя вырабы калісьці дарылі «на шчасце» ў беларускіх вёсках да вяселля ці да ўваходзін.
Маляваныя дываны падобныя да вышываных і тканых славянскіх насценных дэкаратыўных дываноў па матывах дэкору і характары кампазіцыі. Але яны з'яўляліся таннейшымі і менш працаёмкімі. На адзін выраб ішло два сшытых кавалка даматканага ільнянога палатна (1,5 х 2 м). Палотнішча фарбавалі ў чорны колер, потым на ім малявалі асноўныя дэталі сюжэта, часам ужывая трафарэты, выразаныя з кардона. Падмалёўка дробных дэталей і светлацені нанасіліся ад рукі.
Геаграфічныя асаблівасці |
У пэўных мясцінах вылучыліся рэгіянальныя варыянты кампазіцыі і дэкору. Адметныя мастацкія рысы маюць маляваныя вырабы Віцебскай вобласці (Глыбоцкі, Докшыцкі, Міёрскі, Пастаўскі, Шаркоўшчынскі раёны) і Мінскай (Мядзельскі, Вілейскі).
Кампазіцыя дываноў часцей за ўсё ўяўляе размешчаны ў цэнтры букет кветак у вазе, кошыку, ці перавіты стужкай. Гэты цэнтральны малюнак, як правіла, мае раслінна-арнаментальнае акаймленне — па краях гірляндай з кветак і лісця, або скіраванымі да цэнтра букетамі, рассыпанымі па ўсім полі. Таксама ў кампазіцыю ўключаліся выявы птушак — ластавак, галубоў, паваў, зязюль, і звычайна ініцыялы аўтара ці заказчыка.
Існавалі таксама эканом-варыянты дываноў: паўдываны — з аднаго палотнішча і макаткі — з палавіны палотнішча. Гэтым малым формам былі прысутны кампазіцыі з парамі ільвоў, аленяў, галубоў, выкананых у звычайнай наіўна-рэалістычнай манеры.
Ад арэала паходжання дываноў залежала і тэхніка малюнка. У Докшыцкім раёне ўжывалі клеевыя фарбы. Таму мясцовыя маляваныя дываны адрозніваюцца надзвычайнай дэкаратыўнасцю і ўмоўнасцю, моцнымі лакальнымі колерамі без паўтонаў і пераходаў.
Маляваныя дываны з другіх раёнаў Віцебскага рэгіёну выкананы алейнымі фарбамі. Таму яны адлюстроўваюць імкненне да рэалізму — у іх больш дэтальна намаляваны пялёсткі кветак, лісце, абрысы жывёл і птушак.
Абавязковым кампанентам дыванковых краявідаў з Віцебшчыны была водная стыхія, што тлумачыцца геаграфічнымі асаблівасцямі прыроднага асяроддзя лакацыі фарміравання гэтага віда мастацтва, ці выявы гісторыка-культурных помнікаў рэгіёна[1] .
Перыядычна ў Беларусі сустракаліся маляваныя дываны сюжэтна-тэматычнага характару. У іх ужываліся сюжэты катання на лодках, сустрэчы ці развітанні закаханых, архітэктурныя пейзажы ў характэрным наіўна-рэалістычным стылі. Таксама гэтыя сюжэты былі акаймлены арнаментальна-расліннымі матывамі. Прыкладамі гэтых дываноў з'яўляюцца творы Алены Кіш і Язэпа Драздовіча. Паслядоўнікам Драздовіча стаў таксама самабытны мастак Фёдар Сухавіла.
Сюжэтна-тэматычныя дываны Алены Кіш — гэта цалкам унікальная з'ява ў народным мастацтве Беларусі. Росквіт яе творчасці прыйшоў на 1930-я гады. Выявы людзей, жывёл і птушак на фоне традыцыйнага ці экзатычнага пейзажу напісаны чыстымі, гучнымі фарбамі белага, зялёнага, блакітнага, малінавага колераў і падмалёваны чорнымі лініямі па контурах. Па перыметру дываноў мастак ужывала акаймоўку з сакавітымі кветкавымі гірляндамі[2].
Сучасны стан |
У 1980-х гадах на Случчыне і Віцебшчыне пачалі адраджаць традыцыі маляваных дываноў. Дзякуючы намаганням даследчыка творчасці Алены Кіш, мастака Уладзіміра Басалыгі, удалося знайсці 13 дываноў, якія склалі аснову калекцыі маляванак Заслаўскага гісторыка-культурнага музея-запаведніка. Пазней да іх дабавілася значная колькасць маляваных дываноў Язэпа Драздовіча. У 1978 годзе Уладзімір Басалыга, будучы старшынёй Беларускага саюзу мастакоў, арганізаваў Першую рэспубліканскую выстаўку народных маляваных дываноў у мінскім Палацы мастацтва. Упершыню творы Алены Кіш убачыла шырокая аўдыторыя гледачоў. У сакавіку 1999 года ў Маскве адбыўся І Міжнародны фестываль «Інтэрмузей – 99», дзе таксама былі прадстаўлены беларускія маляваныя дываны Алены Кіш[3].
Народныя традыцыі захапілі такіх вядомых беларускіх мастакоў, як Аляксей Марачкін[4] і Віктар Маркавец[5], якія пачалі ствараць уласныя варыяцыі на тэму маляваных дываноў. Некаторыя з іх увайшлі ў альбом пад назвай «Беларускія маляваныя дываны», выдадзены ў Мінску ў 2005 годзе і састаўлены супрацоўнікамі Заслаўскага музея[6].
У Беларусі праводзіцца шэраг мерапрыемств, у працэсе якіх сучасныя носьбіты тэхнікі перадаюць сваё майстэрства маладому пакаленню мастакоў. Гэта майстар-класы, гурткі па маляванцы, экскурсіі. Традыцыя вырабу маляваных дываноў з’яўляецца лакальнай культурнай адметнасцю Беларусі, мастацкай традыцыяй з адмысловымі прыёмамі выканання і прызнаецца як элемент народнай спадчыны. Маляваныя дываны Віцебскага Паазер'я таксама ўнесены ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей. Гэтае рашэнне было прынята на паседжанні Беларускай рэспубліканскай навукова-метадычнай рады па пытаннях гісторыка-культурнай спадчыны пры Міністэрстве культуры Беларусі[7].
Адна з буйных калекцый маляваных дываноў знаходзіцца ў Вілейскім краязнаўчым музеі. Перасоўная выстаўка дываноў з яго збораў экспанавалася ў верасні 2013 года ў Мінскай мастацкай галерэе твораў Леаніда Шчамялёва, а потым і па другіх гарадах краіны:
Маляваныя дываны на Міжнародным фестывалі "Звіняць цымбалы і гармонік" у Паставах, фота 2015 г.
Маляваныя дываны на Міжнародным фестывалі "Звіняць цымбалы і гармонік" у Паставах, фота 2015 г.
У снежні 2013 года таксама адбылася выстаўка маляваных дываноў Алены Кіш «На шчасце» са збору Заслаўскага музея ў Мастацкай галерэі Міхаіла Савіцкага. Адкрываў вернісаж дырэктар гісторыка-культурнага музея-запаведніка «Заслаўе», мастацтвазнаўца Мікалай Паграноўскі[8]:
Спасылкі |
- Беларускія маляваныя дываны
Зноскі
↑ Маляваныя дываны Віцебскага Паазер'я ўнесены ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей
↑ Я. М. Сахута Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; рэдкалегія: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) (і інш.). - Мінск: БелСЭ, 1989. - 375 с.
↑ Спадчына Беларусі. Алена Кіш
↑ Аляксей Марачкін. Дыван «Затапленне»
↑ Віктар Маркавец. Дыван «Сымон будны ў Заслаўі»
↑ Беларускiя маляваныя дываны
↑ У спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей прыняты 3 новыя элементы
↑ Выставка «маляванок» Алены Киш: произведения искусства, которые теперь пылятся на чердаках (руск.)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Катэгорыя:
- Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусі
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.216","walltime":"0.276","ppvisitednodes":"value":1376,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":103523,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":9815,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":14,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":17372,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["116.09% 122.549 3 Шаблон:Навігацыйная_табліца","100.00% 105.566 1 -total"," 83.05% 87.670 1 Шаблон:Беларускае_народнае_мастацтва"," 51.27% 54.123 2 Шаблон:Navbox_subgroup"," 16.82% 17.761 1 Шаблон:Зноскі"," 13.99% 14.765 1 Шаблон:Reflist"," 6.48% 6.840 4 Шаблон:Колер"," 5.03% 5.315 1 Шаблон:Ref-ru"," 3.54% 3.735 85 Шаблон:•wrap"," 2.99% 3.153 14 Шаблон:Nowrap_end"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.015","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":933906,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1305","timestamp":"20190418185441","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u041cu0430u043bu044fu0432u0430u043du044bu044f u0434u044bu0432u0430u043du044b","url":"https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B4%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8B","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q19810311","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q19810311","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2015-04-13T23:27:32Z","dateModified":"2016-03-08T08:02:58Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/%D0%94%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BA_%D0%B7_%D0%B2%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%28%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%8F%D1%86%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BD%D0%BE%D1%87%29.jpg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":112,"wgHostname":"mw1270"););
