Асманская імперыя Змест Гісторыя | Эканоміка | Грамадства | Дэмаграфія | Войска | Культура | Султаны | Гл. таксама | Зноскі Спасылкі | НавігацыяInventory for the Ottoman Empire / Turkish Republic 1500—2000Studies on Ottoman social and political history: selected articles and essaysThe Divinely-Protected, Well-Flourishing Domain: The Establishment of the Ottoman System in the Balkan PeninsulaгісторыякопіяTurkish TolerationАсманская імперыяпппGran catalanaБольшая российскаяBritannica (анлайн)4075720-100573333ge138162305102586
З’явіліся ў 1299 годзеЗніклі ў 1923 годзеАсманская імперыяЗ'явіліся ў 1299 годзеГісторыя Міжземнамор’я
Абсалютная манархіяКанстытуцыйная манархіятурэцк.турэцк.12991923Міжземнамор'іМалай АзііБалканаўчарнаморскага басейнуБлізкагаСярэдняга УсходуПаўночнай Афрыкі16 ст.ісламскайуладанняў сельджукаў1299Асман IМурад IсултанамКанстанцінопаля1453Сулеймана ІПерсідскага заліваВенгрыіЕгіптуКаўказаКенііІспаніяйПерсііРасііАўстра-ВенгрыіЕўропеЗаходняй АзііПершай сусветнай вайне1918192329 кастрычніка1923Рэспубліка ТурцыяБурсаЭдзірнеграмадстваБлізкім Усходзе17 ст.Міжземнамор'еЗаходняя ЕўропамілетМехмеда IIфанарыётыяўрэінацыяналізмурабства190819 ст.Анатолію13 ст.янычарсіпахаўакунджаўмушкетыпушкіВялікай турэцкай вайны19 ст.1826Махмуд IIМіжземнага мораЧорнага мораархітэктурымастацтведом АсманаўШаблон:Манархіі Блізкага Усходу
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eне паказвацьu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="be" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Eu003Cspan class="plainlinks"u003EСачыце за Беларускай Вікіпедыяй на u003Ca href="https://www.facebook.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/be.wikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Twitter.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/14px-Twitter.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/21px-Twitter.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/28px-Twitter.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia"u003ETwitteru003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Instagram.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/14px-Instagram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/21px-Instagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/28px-Instagram.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/"u003EInstagramu003C/au003Eu003C/bu003E і u003Ca href="http://vk.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="V Kontakte Russian V.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/14px-V_Kontakte_Russian_V.png" decoding="async" width="14" height="14" data-file-width="415" data-file-height="415" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://vk.com/be.wikipedia"u003EУ Кантакцеu003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/spanu003E! u003Cbr /u003EТаксама ёсць старонка u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EWikimedia Community User Group Belarusu003C/au003E на u003Ca href="/wiki/Wikimedia_Community_User_Group_Belarus" title="Wikimedia Community User Group Belarus"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/centeru003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Асманская імперыя
Jump to navigation
Jump to search
Вялікая Асманская Дзяржава دوله عثمانیه عالیه
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||
Асманская імперыя ў 1683 годзе | |||||||||||||||||||||||||
Сталіца | Сёгют (1299—1326) Бурса (1326—1365) Эдзірне (1365—1453) Канстанцінопаль (Стамбул) (1453—1922) | ||||||||||||||||||||||||
Мова(ы) | асманская мова і інш. | ||||||||||||||||||||||||
Рэлігія | Іслам (сунізм) | ||||||||||||||||||||||||
Грашовая адзінка | акчэ, куруш, ліра | ||||||||||||||||||||||||
Плошча | 24.534.242 км² | ||||||||||||||||||||||||
Насельніцтва | 35 350 000 чал | ||||||||||||||||||||||||
Форма кіравання | Абсалютная манархія:
Канстытуцыйная манархія:
| ||||||||||||||||||||||||
Дынастыя | Асманскія султаны | ||||||||||||||||||||||||
|
Асма́нская імпе́рыя, Атама́нская імпе́рыя (турэцк.: Osmanlı İmparatorluğu); афіцыйна Высо́кая Асма́нская Дзяржа́ва (турэцк.: Devlet-i Âliyye-i Osmâniyye) (1299—1923) — адна з найбуйнейшых і наймацнейшых дзяржаў у Міжземнамор'і, якая займала тэрыторыю Малай Азіі, Балканаў, чарнаморскага басейну, Блізкага і Сярэдняга Усходу, а таксама Паўночнай Афрыкі. З 16 ст. Асманская імперыя стаецца чыста ісламскай дзяржавай.
Змест
1 Гісторыя
2 Эканоміка
3 Грамадства
4 Дэмаграфія
4.1 Мовы
4.2 Рэлігіі
4.2.1 Іслам
4.2.2 Хрысціянства і іўдаізм
5 Войска
6 Культура
7 Султаны
7.1 Спіс султанаў Асманскай імперыі
8 Гл. таксама
9 Зноскі
10 Спасылкі
Гісторыя |
Асманская імперыя была першапачаткова часткай уладанняў сельджукаў. У 1299, Асман I аб'яўляе незалежнасць Атаманскага прынцыпіята, яго праўнук Мурад I быў першым, хто абвясціў тытул валадара Асманскай дзяржавы — султанам. Пасля заваявання Канстанцінопаля ў 1453 г., дзяржава стала магутнай імперыяй.
Краіна дасягнула свайго піка пад кіраўніцтвам Сулеймана І ў 16-м ст, калі межы яе раскінуліся ад Персідскага заліва да ўсходняй частцы Венгрыі на паўночным-захадзе і ад Егіпту на поўдні да Каўказа на поўначы.
Дзякуючы сваёй магутнасці аказвала ўплыў на краіны розных частак свету, напрыклад: Асманская імперыя вяла падтрымку мусульманскіх кіраўнікоў у Кеніі, а таксама дапамагла галандскай пратэстанцкай уладзе ў змагані з каталіцкай Іспаніяй.
У 17-м стагоддзі, пад уплывам вонкавых і ўнутраных ворагаў, дарагіх войн, асабліва супраць Персіі, Расіі і Аўстра-Венгрыі, пачынаецца палітычны і эканамічны спад. Нягледзечы на цяжкія абставіны імперыі і дагэтуль атрымоўваецца заставацца адной з найболей важных палітычных сіл у Еўропе і Заходняй Азіі. У Першай сусветнай вайне, далучылася да цэнтральных сіл, якія ў выніку прайгралі вайну. Пасля турэцкай вайны за незалежнасць (1918—1923), на астатках былой імперыі 29 кастрычніка 1923 ўтвараецца новая краіна — Рэспубліка Турцыя.
Эканоміка |
Асманскі ўрад наўмысна вёў палітыку развіцця такіх гарадоў як Бурса, Эдзірне (Адрыянопаль) і Канстанцінопаль, паслядоўныя Атаманскія сталіцы, у далейшым галоўныя камерцыйныя і прамысловыя цэнтры краіны, вакол якіх фарміравалася ўнутраная эканоміка краіны.
Асманская імперыя, якой эканамічнае меркаванне было цесна звязана з фундаментальнымі паняццямі грамадства на Блізкім Усходзе, у якім абсалютнай мэтай была кансалідацыя і пашырэнне магутнасці кіраўніка, імкнулася дасягнуць гэтага павелічэннем прыбыткаў у дзяржаўную казну, ствараючы прадукцыйныя багатыя класы. Абсалютная мэта складалася ў тым, каб павялічыць дзяржаўныя прыбыткі ў максімальна магчымай ступені, не парушаючы традыцыйную арганізацыю грамадства. Казначэйства і канцылярыі былі на многа больш развітыя, чым у любой іншай ісламскай краіне, да 17 ст., яны былі вядучымі арганізацыямі сярод усіх дзяржаўных устаноў.
Эканамічная структура імперыі таксама вызначалася яе геапалітычнай структурай. Асманская імперыя стаяла паміж Захадам і Усходам, такім чынам кантралюючы маршрут ва ўсходнім кірунку, што вымусіла іспанскіх і партугальскіх мараходаў шукаць новыя маршруты на Усход. Перад адцрыцём новых марскіх шляхоў, Асманская імперыя была ў зеніце эканамічнага развіцця, сваёй тэрыторыяй яна ахапіла тры кантынента. Пасля настаў эканамічны спад, выкліканы зніжэннем маршрутаў ва ўсходнім кірунку праз Блізкі Усход і Міжземнамор'е, паколькі Заходняя Еўропа адчыняла новыя акіянскія маршруты.
Грамадства |
Адным з поспехаў сацыяльнай структуры Асманскай імперыі было адзінства, якое існавала сярод шматнацыянальнасці насельніцтва, праз арганізацыю названую, як мілет. Мілеты ўяўлялі сабой рэгілійныя групы, якім дазвалялі ўстанаўліваць уласныя адміністрацыйныя ўстановы, паводле Асманскага кіравання. Таксама дазвалялася захоўваць уласныя рэлігійныя законы, традыцыі і мову, пад агульнай абаронай султана. Такім чынам мілеты паслужылі ключом да даўгавечнасці імперыі. Ужо ў часы панавання Мехмеда II, шырокія правы атрымалі фанарыёты і яўрэі. У выніку, адносна высокая ступень недапушчэня этнічных розніц, была адной з яе самых вялікіх сіл у аб'яднанні новых абласцей, але гэтая неасіміліруючая палітыка стала слабасцю, пасля павышыння нацыяналізму ў народаў, якія апынуліся ў складзе Асманскай імперыі.
Насельніцтва імперыі
1520 | 11,692,480[1] | |
1566 | 15,000,000[2] | |
1683 | 30,000,000[3] | |
1831 | 7,230,660[1] | |
1856 | 35,350,000[1] | |
1881 | 17,388,604[1] | |
1906 | 20,884,000[1] | |
1914 | 18,520,000 | |
1919 | 14,629,000 |
Унікальная асаблівасць грамадскага жыцця заключалася ў суіснаванні шматлікіх культур, з традыцыйным мусульманскім вобразам жыцця і запазычваннем заходніх манераў жыцця. Сталіца Асманскай імперыі — Канстанцінопаль таксама меў унікальную культуру, галоўным чынам таму што да асманаў горад з'яўляўся сталіцай рымскай і візантыйскай культур. Асманскі суд ў шматлікіх аспектах сабраў старажытныя традыцыі персідскіх шахаў, але меў шмат грэчаскіх і еўрапейскіх уплываў.
Адным з галоўных падмуркаў грамадства ў Асманскай імперыі было рабства, якое мела рэгілійную і сацыяльную падтрымку. Яшчэ ў 1908 у імперыі прадаваліся рабы. На працягу 19 ст. імперыя пад ціскам заходнееўрапейскіх краін, абвясціла рабства па-за законам, але на практыкі гандаль рабамі працягваўся.
Дэмаграфія |
Год | Насельніцтва |
---|---|
1520 | 11,692,480[1] |
1566 | 15,000,000[4] |
1683 | 30,000,000[5] |
1831 | 7,230,660[1] |
1856 | 35,350,000[1] |
1881 | 17,388,604[1] |
1906 | 20,884,000[1] |
1914 | 18,520,000 |
1919 | 14,629,000 |
Першы перапіс насельніцтва Асманскай імперыі адбыўся ў пачатку XIX стагоддзя. Афіцыйныя вынікі перапісу 1831 года і наступных гадоў публікаваліся ўрадам, аднак, перапіс ішоў не ўсіх слаёў насельніцтва, а толькі асобных. Да прыкладу, у 1831 годзе ішоў перапіс толькі мужчынскага насельніцтва[5][1].
Незразумела з-за чаго насельніцтва краіны ў XVIII стагоддзі было ніжэй, чым у XVI стагоддзі[6]. Тым не менш насельніцтва імперыі стала павялічвацца і да 1800 дасягнула 25 000 000 — 32 000 000 чалавек, з якіх 10 000 000 пражывала ў Еўропе, 11 000 000 — у Азіі і 3 000 000 — у Афрыцы. Шчыльнасць насельніцтва Асманскай імперыі ў Еўропе была ў два разы вышэй, чым шчыльнасць насельніцтва Анатоліі, шчыльнасць якой, у сваю чаргу, была ў 3 разы вышэй, чым у Іраку і Сірыі і ў 5 разоў вышэй, чым у Аравіі[7]. У 1914 годзе колькасць насельніцтва дзяржавы налічвала 18.500.000 чалавек. Да гэтага часу тэрыторыя краіны скарацілася прыкладна ў 3 разы. А гэта значыла, што колькасць насельніцтва павялічылася практычна ў 2 разы.
Да канца існавання імперыі сярэдняя працягласць жыцця ў ёй была 49 гадоў, нягледзячы на тое, што яшчэ ў XIX стагоддзі гэты паказчык быў вельмі нізкім і складаў 20-25 гадоў[8]. Такая малая працягласць жыцця ў XIX стагоддзі была абумоўлена эпідэмічнымі захворваннямі і голадам, якія, у сваю чаргу, былі выкліканыя дэстабілізацыяй і дэмаграфічнымі зменамі. У 1785 годзе каля адной шостай насельніцтва асманскага Егіпта памерла ад чумы. На працягу ўсяго XVIII стагоддзя колькасць насельніцтва Алепа скарацілася на 20%. У 1687-1731 гадах насельніцтва Егіпта галадала 6 разоў, апошні ж голад у Асманскай імперыі адбыўся ў 1770-х гадах у Анатоліі[9]. Пазбегнуць голаду ў наступныя гады атрымалася дзякуючы паляпшэнню санітарных умоў, аховы здароўя і пачатку транспарціроўкі прадуктаў харчавання ў гарады дзяржавы.
Насельніцтва пачало перабірацца ў партовыя гарады, што было выклікана пачаткам развіцця параходства і чыгунак. У 1700-1922 гадах у Асманскай імперыі ішоў працэс актыўнага росту гарадоў. Дзякуючы паляпшэнню сістэмы аховы здароўя і санітарных умоў, горада Асманскай імперыі сталі больш прывабнымі для жыцця. Асабліва ў партовых гарадах ішоў актыўны рост насельніцтва. Да прыкладу, у Салоніках колькасць насельніцтва павялічылася з 55 000 у 1800 годзе да 160 000 у 1912 годзе, у Ізміры — са 150 000 у 1800 да 300 000 у 1914 годзе[10]. У некаторыя рэгіёнах ішло зніжэнне колькасці насельніцтва. Напрыклад, колькасць насельніцтва Белграда знізілася з 25000 да 8000, прычынай чаго была барацьба за ўладу ў горадзе[11]. Такім чынам, колькасць насельніцтва ў розных рэгіёнах была рознай.
Эканамічная і палітычная міграцыі аказалі адмоўнае ўздзеянне на імперыю. Напрыклад, анэксія рускімі і Габсбургамі Крыма і Балкан прывялі да бежанства ўсіх мусульман, якія засялялі гэтыя тэрыторыі, — каля 200 000 крымскіх татараў бегла ў Дабруджу[12]. У 1783-1913 годзе ў Асманскую імперыю імігравалі 5 000 000 — 7 000 000 чалавек, 3 800 000 з якіх былі выхадцамі з Расіі. Міграцыя моцна паўплывала на палітычную напружанасць паміж рознымі часткамі імперыі, з прычыны чаго больш не існавала адрозненняў паміж рознымі пластамі насельніцтва. Зменшылася колькасць рамеснікаў, гандляроў, прамыслоўцаў і земляробаў[13]. Пачынаючы з XIX стагоддзя, у Асманскую імперыю пачалася масавая эміграцыя ўсіх мусульман (так званае мухаджырства[14]) з Балкан. Да канца існавання Асманскай імперыі, у 1922 годзе, большая частка мусульман, якія жылі ў дзяржаве, былі эмігрантамі з Расійскай імперыі.
Мовы |
Афіцыйнай мовай Асманскай імперыі з'яўлялася асманская мова. Яна была схільная моцнаму ўплыву персідскай і арабскай моў. Найбольш распаўсюджанымі мовамі ў азіяцкай частцы краіны былі: асманская (на якой размаўляла насельніцтва Анатолі і Балкан, за выключэннем Албаніі і Босніі), фарсі (на якой размаўляла шляхта[15]) і арабская (на якой размаўляла насельніцтва Аравіі, Паўночнай Афрыкі, Ірака, Кувейта і Леванта), у азіяцкай частцы таксама былі распаўсюджаны курдская, армянская, новаарамейскія мовы, пантыйская і кападакійская грэчаская; ў еўрапейскай — албанская, грэчаская, сербская, балгарская і арумынская мовы. У апошнія 2 стагоддзя існавання імперыі гэтыя мовы ўжо не выкарыстоўваліся насельніцтвам: фарсі была мовай літаратуры, арабская выкарыстоўваўся для рэлігійных абрадаў.
З-за нізкага ўзроўню пісьменнасці насельніцтва для зваротаў простых людзей да ўрада выкарыстоўваліся спецыяльныя людзі, якія складалі прашэння[16]. Нацыянальныя ж меншасці размаўлялі на родных мовах (Махалля). У шматмоўных гарадах і вёсках насельніцтва гаварыла на розных мовах, прычым, не ўсе людзі, якія пражывалі ў мегаполісах, ведалі асманскую мову.
Рэлігіі |
Іслам |
Да прыняцця ісламу цюркі былі шаманістамі. Распаўсюджванне ісламу пачалося пасля перамогі Абасідаў ў Таласкай бітве 751 года. У другой палове VIII стагоддзя большая частка агузаў (продкаў сельджукаў і туркаў) прыняла іслам. У XI стагоддзі агузы пасяліліся ў Анатолію, што спрыяла яго распаўсюджванню там.
У 1514 году султан Сялім I зладзіў масавую разню шыітаў, якія жылі ў Анатоліі, якіх ён лічыў ерэтыкамі, пры чым было забіта за 40 000 чалавек[17].
Хрысціянства і іўдаізм |
Свабода хрысціян, якія жылі ў Асманскай імперыі, была абмежаваная, так як туркі адносілі іх да «грамадзян другога гатунку». Правы хрысціян і юдэяў лічыліся не роўнымі ў правах туркам: паказанні хрысціян супраць турак не прымаліся судом. Яны не маглі насіць зброю, ездзіць на конях, іх дамы не маглі быць вышэй дамоў мусульман і таксама мелі шмат іншых прававых абмежаванняў[18]. На працягу ўсяго існавання Асманскай імперыі з немусульманскіх насельніцтва спаганяўся падатак — Дэўшырме. Перыядычна, у Асманскай імперыі праходзіла мабілізацыя хлопчыкаў-хрысціян дападлеткавага ўзросту, якія пасля прызыву ўзгадоўваліся як мусульмане[19]. Гэтыя хлопчыкі навучаліся мастацтву кіравання дзяржавай або фарміраваннем кіруючага класа і стварэннем элітных войскаў (янычар).
Згодна з сістэме мілета, немусульмане з'яўляліся грамадзянамі імперыі, але не мелі правоў, якія мелі мусульмане. Сістэма праваслаўнага мілета была створана яшчэ пры Юстыніяне I, і ўжывалася да канца існавання Візантыйскай імперыі. Хрысціяне, як найбольшая немусульманскіх група насельніцтва ў Асманскай імперыі, мелі шэраг асаблівых прывілеяў ў палітыцы і гандлі, і таму плацілі больш высокія падаткі, чым мусульмане[20][21].
Пасля падзення Канстанцінопаля ў 1453 годзе Мехмед II не выразаў хрысціян горада, а наадварот, нават захаваў іх інстытуцыі (да прыкладу, Канстанцінопальская праваслаўная царква).
У 1461 годзе Мехмед II заснаваў Армянскі патрыярхат Канстанцінопаля. У часы ж Візантыйскай імперыі армяне лічыліся ерэтыкамі і таму не маглі будаваць царквы ў горадзе. У 1492 годзе падчас Іспанскай інквізіцыі Баязід II накіраваў турэцкі флот у Іспанію для выратавання мусульман і сефардаў, якія неўзабаве аселі на тэрыторыі Асманскай імперыі.
Адносіны Порты з Канстантынопальскай праваслаўнай царквой, у асноўным, насілі мірны характар, рэпрэсіі ж былі рэдкімі. Структура царквы была захавана ў недатыкальнасці, але яна знаходзілася пад строгім кантролем турак. Пасля прыходу да ўлады ў XIX стагоддзі нацыяналістычна настроеных новых асманаў палітыка Асманскай імперыі набыла рысы нацыяналізму і асманізму. Балгарская праваслаўная царква была распушчаная і змешчана пад юрысдыкцыю Грэчаскай праваслаўнай царквы. У 1870 годзе султан Абдул-Азіз заснаваў Балгарскі экзархат Грэчаскай праваслаўнай царквы і аднавіў яе аўтаномію.
Падобныя мілеты склаліся з розных рэлігійных суполак, уключаючы мілет з яўрэяў, на чале якога стаяў галоўны равін і мілет з армян, на чале якога стаяў біскуп.
Войска |
Першай ваеннай адзінкай Атаманскай дзяржавы было войска, якое арганізаваў Асман І з супляменнікаў, якія насялялі заходнюю Анатолію, у канцы 13 ст. Ваенная сістэма стала заблытанай арганізацыяй з развіцём імперыі. Галоўны корпус Асманскага войска ўключаў янычар, сіпахаў і акунджаў. Асманскае войска была адным з самых перадавых сіл змагання ў міры, было адным з першых, хто выкарыстаў мушкеты і пушкі. Атаманская конніца вызначалася высокай хуткасцю і рухомасцю, без цяжкой брані, выкарыстаючы кароткія мячы на хуткіх аравійскіх канях. Паніжэнне паказчыкаў войска стала відавочным з сярэдзіны 17 ст. і пасля Вялікай турэцкай вайны.
Мадэрнізацыя Асманскай імперыі ў 19 ст. пачалася з узброеных сіл. У 1826 султан Махмуд II адмяніў корпус янычараў і заснаваў сучаснае Асманскае войска, якое наймала замежных экспертаў і пасылала сваіх афіцэраў на навучанне ў заходнееўрапейскія краіны. Таксама існавалі ваенна-марскі флот і ваенна-паветраныя сілы.
Культура |
Асманская імперыя, падчас сваёй магутнасці, прыкладна займала тэрыторыі вакол Міжземнага мора і Чорнага мора. На гэтых землях існавала вялікая колькасць культур, у выніку вызначыць агульную «Асманскую культуру» вельмі цяжка, за выключэннем некаторых рэгіянальных цэнтраў і сталіц.
Уплыў заваёваных культур, асабліва еўрапейскіх, на турэцкі народ быў відавочны, праяўляўся ў архітэктуры і мастацтве.
Султаны |
Султан або падышах, таксама вядомы ў Еўропе як Вялікі Турак, быў адзіным кіраўніком у краіне. У Асманскай імперыі правячай дынастыяй з'яўляўся дом Асманаў, нашчадкаў Асмана І. Першы султан мперыі — Мурад I, апошні — Мехмед VI.
Спіс султанаў Асманскай імперыі |
Асман I (1281—1326; бей)
Архан I (1326—1359; бей)
Мурад I (1359—1389; султан з 1383)
Баязід I (1389—1402)
Безуладдзе (1402—1413)
Мехмед I (1413—1421)
Мурад II (1421—1444) (1445—1451)
Мехмед II (1444—1445, 1451—1481)
Баязід II (1481—1512)
Селім I (1512—1520; халіф з 1517)
Сулейман I (1520—1566)
Селім II (1566—1574)
Мурад III (1574—1595)
Мехмед III (1595—1603)
Ахмед I (1603—1617)
Мустафа I (1617—1618)
Асман II (1618—1622)
Мустафа I (1622—1623)
Мурад IV (1623—1640)
Ібрагім I (1640—1648)
Мехмед IV (1648—1687)
Сулейман II (1687—1691)
Ахмед II (1691—1695)
Мустафа II (1695—1703)
Ахмед III (1703—1730)
Махмуд I (1730—1754)
Асман III (1754—1757)
Мустафа III (1757—1774)
Абдул Хамід I (1774—1789)
Селім III (1789—1807)
Мустафа IV (1807—1808)
Махмуд II (1808—1839)
Абдул-Меджыд I (1839—1861)
Абдул Азіз (1861—1876)
Мурад V (1876)
Абдул Хамід II (1876—1909)
Мехмед V (1909—1918)
Мехмед VI (1918—1922)
Гл. таксама |
- Хайрадзін Барбароса
- Абдул-Керым-Надзір-Паша
Зноскі
↑ 1,001,011,021,031,041,051,061,071,081,091,10 M. Kabadayı, Inventory for the Ottoman Empire / Turkish Republic 1500—2000
↑ L. Kinross, The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire, 206
↑ L. Kinross, The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire, 281
↑ Kinross, 1979, p. 206
↑ 5,05,1 Kinross, 1979, p. 281
↑ Leila Erder and Suraiya Faroqhi, Population Rise and Fall in Anatolia 1550—1620, Middle Eastern Studies, Vol. 15, No. 3 (Oct., 1979), pp. 322—345
↑ Quataert, D, 2000, op cit, pp. 110-11
↑ Ibid, p. 112
↑ Ibid, p. 113
↑ Ibid, p. 114; Pamuk, S, «The Ottoman Empire and the World Economy: The Nineteenth Century», International Journal of Middle East Studies, Cambridge University Press, Vol. 23, No. 3, Aug. 1991
↑ Ibid, p. 114
↑ Ibid, p. 115
↑ Ibid, p. 116
↑ Justin McCarthy, Death and Exile: The Ethnic Cleansing of Ottoman Muslims, 1821—2000, Princeton, N.J: Darwin Press, c1995
↑ Persian historiography and geography, Bertold Spuler,M. Ismail Marcinkowski, page 69, 2003
↑ Kemal H. Karpat (2002). Studies on Ottoman social and political history: selected articles and essays. Brill. p. 266. ISBN 90-04-12101-3. http://books.google.com/?id=082osLxyBDgC&pg=PA266&dq=arzuhalci#v=onepage&q=arzuhalci&f=false.
↑ George C. Kohn (2007.) Dictionary of Wars. Infobase Publishing. p. 385. ISBN 0-8160-6577-2
↑ Akcam, Taner. A Shameful Act: The Armenian Genocide and the Question of Turkish Responsibility. New York: Metropolitan Books, 2006 p. 24 ISBN 0-8050-7932-7
↑ Shaw and Shaw. History of the Ottoman Empire, pp. 112—129.
↑ «The Divinely-Protected, Well-Flourishing Domain: The Establishment of the Ottoman System in the Balkan Peninsula(недаступная спасылка — гісторыя, копія)», Sean Krummerich, Loyola University New Orleans, The Student Historical Journal, volume 30 (1998-99)
↑ Turkish Toleration, The American Forum for Global Education
Спасылкі |
Асманская імперыя (руск.)
Шаблон:Манархіі Блізкага Усходу
|
|
|
|
Катэгорыі:
- З’явіліся ў 1299 годзе
- Зніклі ў 1923 годзе
- Асманская імперыя
- З'явіліся ў 1299 годзе
- Гісторыя Міжземнамор’я
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.748","walltime":"1.017","ppvisitednodes":"value":6464,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":128349,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":15266,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":13,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":9,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":11064,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":7,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 717.765 1 -total"," 35.66% 255.926 1 Шаблон:Гістарычная_дзяржава"," 28.68% 205.864 1 Шаблон:Бібліяінфармацыя"," 22.48% 161.333 4 Шаблон:Навігацыйная_табліца"," 19.51% 140.012 14 Шаблон:Wikidata"," 16.84% 120.857 6 Шаблон:If-wikidata"," 10.51% 75.428 1 Шаблон:Каланіяльныя_імперыі"," 6.94% 49.806 1 Шаблон:Зноскі"," 6.56% 47.055 1 Шаблон:Reflist"," 6.18% 44.373 1 Шаблон:Navbox_subgroup"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.249","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":4716615,"limit":52428800,"limitreport-logs":"Loaded datatype time of P576 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype time of P576 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype commonsMedia of P242 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype commonsMedia of P242 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype wikibase-item of P36 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype wikibase-item of P36 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype wikibase-item of P38 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype wikibase-item of P38 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype wikibase-item of P122 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confignLoaded datatype wikibase-item of P122 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/confign","cachereport":"origin":"mw1295","timestamp":"20190328004357","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0410u0441u043cu0430u043du0441u043au0430u044f u0456u043cu043fu0435u0440u044bu044f","url":"https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q12560","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q12560","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2007-09-08T12:07:48Z","dateModified":"2018-06-27T16:48:48Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Ottoman_flag.svg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":280,"wgHostname":"mw1257"););