Карст Змест Утварэнне | Умовы развіцця карсту | Карставыя воды | Распаўсюджанне | Гаспадарчае значэнне | Зноскі Літаратура | Спасылкі | НавігацыяКарстSpeleogenesis Network, a communication platform for physical speleology and karst science researchSpeleogenesis and Karst Aquifers
Геалагічныя працэсыСпелеалогія
ням.паверхневыхпадземныхрэльефуплато Карст СлавенііТрыесцесольгіпсвапнякідаламітымелмергельрэльефупячорыкатлавінысталактытысталагмітытэрмакарстсуфозія ападкаў падземных вод інфільтрацыі паверхневых вод водатрывалым пластом водатрывалым ложамСлавеніяКрымегіпсангідрыты
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eне паказвацьu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="be" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Eu003Cspan class="plainlinks"u003EСачыце за Беларускай Вікіпедыяй на u003Ca href="https://www.facebook.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/be.wikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Twitter.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/14px-Twitter.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/21px-Twitter.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twitter.svg/28px-Twitter.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://twitter.com/#!/be_wikipedia"u003ETwitteru003C/au003Eu003C/bu003E, u003Ca href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Instagram.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/14px-Instagram.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/21px-Instagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Instagram.svg/28px-Instagram.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.instagram.com/be.wikipedia/"u003EInstagramu003C/au003Eu003C/bu003E і u003Ca href="http://vk.com/be.wikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="V Kontakte Russian V.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/14px-V_Kontakte_Russian_V.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/21px-V_Kontakte_Russian_V.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/V_Kontakte_Russian_V.png/28px-V_Kontakte_Russian_V.png 2x" data-file-width="415" data-file-height="415" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="http://vk.com/be.wikipedia"u003EУ Кантакцеu003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/spanu003E! u003Cbr /u003EТаксама ёсць старонка u003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EWikimedia Community User Group Belarusu003C/au003E на u003Ca href="/wiki/Wikimedia_Community_User_Group_Belarus" title="Wikimedia Community User Group Belarus"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/groups/1645396869043051/"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003Eu003C/centeru003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
Карст
Jump to navigation
Jump to search
Плато Крас каля. в. Шкоцян
Карст (ням.: Karst) — з'явы і працэсы, якія ўзнікаюць пад уплывам прыродных паверхневых і падземных вод у растваральных горных пародах.[1] Вынікам з'яўляецца фарміраванне спецыфічнага (паверхневага і падземнага) рэльефу. Тэрмін паходзіць ад назвы вапняковага плато Карст або Крас у Славеніі і Трыесце.
Змест
1 Утварэнне
2 Умовы развіцця карсту
3 Карставыя воды
4 Распаўсюджанне
5 Гаспадарчае значэнне
6 Зноскі
7 Літаратура
8 Спасылкі
Утварэнне |
Карставанню лёгка паддаюцца такія пароды як соль, гіпс, вапнякі, даламіты, мел, мергель. Яму спрыяюць высокая трэшчынаватасць і порыстасць парод, інтэнсіўная цыркуляцыя вод, прысутнасць у іх свабоднай вуглекіслаты і раствораных солей.
У выніку карстовых працэсаў утвараюцца спецыфічныя формы рэльефу. Карст характарызуецца комплексам падземных (пячоры, поласці, хады, каверны, галерэі) і паверхневых (варонкі, кары, польі, паноры, жалабы, катлавіны і інш.) форм рэльефу, мінеральнымі нацёчнымі ўтварэннямі (сталактыты, сталагміты), своеасаблівым рэжымам і цыркуляцыяй падземных вод, рачной сеткі, якая знікае ў падземных поласцях, і азёр. У залежнасці ад ступені пакрыцця растваральных парод глебай або скальнымі пародамі вылучаюць карст задзернаваны, накрыты, браніраваны і пахаваны.
На карставыя з'явы знешне падобны псеўдакарст, тэрмакарст і суфозія.
Умовы развіцця карсту |
Гідрагеалагічная схема карставання.
Для развіцця карсту неабходны наступныя ўмовы:
1. Наяўнасць парод, якія паддаюцца карставанню;
2. Дастатковую колькасць ападкаў (у вадкім стане) або падземных вод;
3. Магчымасць інфільтрацыі паверхневых вод у пароды, якія могуць карставацца. Калі растваральныя пароды пакрываюцца водатрывалым пластом (напрыклад глінамі або лёсападобнымі суглінкамі), то паверхневыя воды не могуць пранікнуць скрозь іх у ніжэйлеглыя пласты;
4. Трэшчынаватасць парод, якія могуць карставацца - парода, якая ляжыць суцэльным пластом не будзе размывацца, а стане водатрывалым ложам для гарызонту падземных вод.
Карставыя воды |
Карставыя воды знаходзяцца ў трэшчынах, порах, каналах і іншых карставых поласцях у карбанатных або галагенных пародах. Адрозніваюцца ад іншых падземных вод тым, што расшыраюць свае шляхі руху за кошт растварэння парод. Фарміраванне іх адбываецца ў выніху інфільтрацыі атмасферных вод і паглынання паверхневых вадатокаў. У падземнай цыркуляцыі карставых вод вылучаюць тры зоны: пранікнення вады з паверхні па каналах і трэшчынах, вагання ўзроўню з перыядычным запаўненнем поласцей, пастаяннага насычэння вадой.[2]
Карставыя воды ўтвараюць крыніцы з вялікім, але пераменным дэбітам, падземныя рэкі і азёры невялікіх памераў.
Распаўсюджанне |
Карст развіты ў Заходняй Еўропе (Славенія, Італія і інш.), Кітаі, ЗША, Цэнтральнай Амерыцы, Крыме. У межах мацерыкоў аголеныя і схаваныя карбанатныя пароды займаюць да 40 км2, гіпс і ангідрыты - каля. 7, кам. соль да 4 млн. км2.
Гаспадарчае значэнне |
Карст ускладняе будаўніцтва, месцамі здабычу карысных выкапняў. Карставыя пячоры выкарыстоўваюцца для лячэння некаторых хвароб і як аб'екты турызму.
Зноскі
↑ Геаграфія ў тэрмінах...
↑ Бучурын (1999)
Літаратура |
- Бучурын В. Карставыя воды // БЭ ў 18 т. Т. 8. Мн., 1999.
- Геаграфія ў тэрмінах і паняццях: Энцыклапедычны даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0262-8.
- Мала гірнича енциклопедія. В 3-х т. / За ред. В. С. Білецького. — Донецьк: «Донбас», 2004. — ISBN 966-7804-14-3.
Спасылкі |
 | Карст на Вікісховішчы |
|---|
- Speleogenesis Network, a communication platform for physical speleology and karst science research
- Speleogenesis and Karst Aquifers
Катэгорыі:
- Геалагічныя працэсы
- Спелеалогія
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.124","walltime":"0.176","ppvisitednodes":"value":328,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":2456,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":277,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":9,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":521,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 139.569 1 -total"," 73.13% 102.060 1 Шаблон:Commons_category"," 67.86% 94.711 1 Шаблон:Навігацыя"," 35.70% 49.829 5 Шаблон:Wikidata-link"," 26.90% 37.546 2 Шаблон:Wikidata"," 6.58% 9.182 1 Шаблон:Lang-de"," 4.58% 6.396 1 Шаблон:Зноскі"," 4.57% 6.378 1 Шаблон:Lang/ядро"," 2.90% 4.047 1 Шаблон:Reflist"," 2.24% 3.123 1 Шаблон:Lang"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.040","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":1332190,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1277","timestamp":"20190301064449","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u041au0430u0440u0441u0442","url":"https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q16817","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q16817","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2012-07-19T12:36:04Z","dateModified":"2015-03-02T19:56:37Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Karst_under_Skocjan.jpg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":151,"wgHostname":"mw1264"););
